2. Draagvlak via aandelen
Aandelen uitgeven, met meer of minder zeggenschap, kan een geldstroom opleveren richting natuur. Deze inkomstenbron biedt mogelijkheden om de waarde van een natuurgebied of landgoed te vergroten via investeringen in aankoop grond, inrichting en onderhoud. Aandeelhouderschap vergroot ook de betrokkenheid en het draagvlak. Bij een landgoed met de status van een NSW-BV vergt dat al snel een aanpassing van de NSW omdat die wet het aantal aandeelhouders nu nog maximeert op twintig. Alleen bij vererving over meer kinderen mag dat aantal aandeelhouders boven twintig groeien.
Voorbeeld: Natuurmonumenten lanceerde op 11 april 2014 tijdens het jaarlijkse Voorjaarsforum het plan om natuurgebieden te verwerven met aandelen. Algemeen directeur Marc van den Tweel wil met mede-eigenaarschap diverse doelen bereiken, van het geven van een mening tot het nadenken over de inrichting van een gebied, het besluiten over een landschapsproject, het kopen van een aandeel en onderhoudswerk. De directeur overweegt coöperaties, die natuur kopen van gemeentes. Marc van den Tweel: "Als we het natuurareaal willen uitbreiden, móeten we wel. Als mensen zich bezorgd maken over verdwijnende natuur, kunnen wij hen helpen deze zelf aan te kopen.” Die werkwijze klinkt revolutionair, maar zo is Natuurmonumenten begonnen in 1905. Want oprichter Jac. P. Thijsse zei over de aankoop van het Naardermeer: “Dit is het ideale natuurmonument” en gaf daarbij als belangrijkste argumenten: “Het dekt zijn eigen kosten en het levert - laat ons dit fluisteren - zelfs winst op.” Dat rendement kwam uit riet, jacht en visvangst.
Het Nationaal Groenfonds werkt aan een concept voor de nieuwe wijk Rijnenburg te Utrecht in de oksel van de A2 en de A12. Door bijvoorbeeld €6000 aan de koopsom van een nieuwbouwwoning toe te voegen, krijgt de bewoner een aandeel in een park of natuurgebied naar eigen inzicht.
De geschiedenis van Natuurmonumenten begint bij de uitgifte van obligaties voor de aankoop van het Naardermeer. Foto: Eric de Redelijkheid / Flickr.
3. Sociale en groene obligaties
Als je natuur en landschap wilt behouden en misschien zelfs uitbreiden, dan moeten de eigenaren daar voldoende aan verdienen om te kunnen innoveren en groeien. Zo luidt samengevat de visie van de bedenkers van ‘Social Impact Bonds’. Zie: socialfinance.org.uk. “We believe that if social problems are to be tackled effectively, organisations seeking to solve them need sustainable revenues and investment to enable innovation and growth.”
Een voorbeeld van een sociale obligatie. De Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs heeft $10 miljoen aan obligaties gekocht van een gevangenis, meldde het Financieele Dagblad 23 augustus 2012 in een kort bericht. Met creativiteit blijken voorheen ondenkbare relaties te ontstaan. Met deze ‘social impact bonds’ investeert Goldman Sachs in een jeugdproject dat de recidive wil verminderen onder ex-delinquenten. Bij geen effect van vier jaar therapeutische begeleiding krijgt de zakenbank $7,2 miljoen terug, een verlies van ruim 25%. Daalt de recidive met 10%, dan krijgt Goldman Sachs het ingelegde geld, dus $10 miljoen terug. Bij een groter succes kan het rendement oplopen tot ruim 20%. Het vertrouwen in zulk succes is kennelijk groot. De gevangenis bespaart dan zoveel op de kosten dat er genoeg overblijft om de investeerder een riant rendement te betalen.
Een voorbeeld dichterbij: ABN Amro investeert samen met de Start Foundation €680.000 in een project van 3 jaar om 160 jeugdige werklozen aan een baan te helpen. Een private partij gaat de jongeren versneld aan werk helpen met intensieve begeleiding en coaching. De private partijen claimen een grote besparingspotentie. Als de 160 jongeren een voltijdbaan krijgen, scheelt dat per jongere 211 dagen uitkering à €39,70 per dag. Dan komt de besparingspotentie op €1,34 miljoen over drie jaar. Het maximale verlies dat de investeerder kan lijden is 60% van de investeringssom. Het maximale rendement dat de investeerder kan behalen, is volgens afspraak 12%, dus ongeveer €80.000.
“In 2017 kennen 18 landen 74 sociale obligaties met 14 verschillende doelen zoals schoolverlaters, studenten die hun studie niet afmaken, preventie diabetes type 2, daklozen en tienerzwangerschappen”, aldus Ronnie Cohen, ex-McKinsey, voorzitter van de Global Social Impact Investment Steering Group. Zie: mckinsey.com
De markt voor groene obligaties groeit enorm, meldt Het Financieele Dagblad op 23 november 2017. Ratingbureau Moody’s verwacht dat jaar een uitgifte van $120 miljard van zulke leningen. Dat is de helft meer dan in 2016. Die groei zet waarschijnlijk door want het aanbod van groene obligaties is veel kleiner dan de markt. Nederland staat met ruim $4 miljard op de vijfde plaats vooraf gegaan door China, Frankrijk, VS en Duitsland. Problemen meldt het FD zoals het rendement dat nauwelijks nog gunstig afsteekt tegen gewone obligaties. Verder heerst onduidelijkheid over de definitie. Zo gaf een Chinese kolencentrale een groene obligatie uit onder de noemer ‘schonekolentechnologie’. Tenslotte geven maar weinig uitgevers informatie over de resultaten van de investering.
Waarschuwing: Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten waarschuwt voor beleggingen in boskavels en landbouwgrond. Obligaties gelden nog vaak als minder risicovol dan aandelen vanwege hun vaste rente. Maar sommige beleggingen in obligaties kennen meer risico dan op het eerste gezicht lijkt. De AFM onderzoekt risicovolle obligaties waarbij de opbrengst wordt belegd in zonnepanelen, boskavels, landbouwgrond, aandelen, midden- en kleinbedrijf. Met de opbrengsten van deze beleggingen lost de uitgevende instantie de obligaties af. Maar bij deze beleggingen is vaak sprake van beperkt eigen vermogen van de uitgevende onderneming. Hierdoor lopen beleggers een groter risico om bij een faillissement hun geld kwijt te raken. AFM onderzoekt de veiligheid van het product, de transparantie over risico’s en het gebruik van uitzonderingen en vrijstellingen om onder het toezicht uit te komen. Afhankelijk van de uitkomsten neemt de toezichthouder maatregelen. De AFM-website geeft aan hoe je een risicovolle belegging in obligaties kunt herkennen, maar geeft geen garanties. Bron: AFM, 21/08/13. Zie: afm.nl/nl-nl/nieuws/2015/feb/consumentenmonitor-beleggingsobligaties en afm.nl/nl-nl/nieuws/2013/aug/obligaties.
