Nationaal Groenfonds financiert ondernemers bij transitie landelijk gebied

Van Eijck vertelde over de financiering van de transitie van het landelijk gebied. De focus van het Nationaal Groenfonds ligt op vijf thema’s. De twee belangrijkste zijn ‘transitie duurzaam landbouw- & voedselsysteem’ en ‘natuur en landschap’. Daarnaast ligt de focus op eiwittransitie, energietransitie en circulaire economie.

Transitie landbouw
Een belangrijk fonds van het Nationaal Groenfonds is het Investeringsfonds Duurzame Landbouw , kortweg IDL. Inmiddels maakten al zo’n 600 agrarische ondernemers gebruik van deze mogelijkheid. Zij investeren in verduurzaming op bedrijfsniveau. Ondanks de huidige onzekerheden voor agrariërs komen er nog elke maand verzoeken van agrariërs binnen die gebruik willen maken van deze regeling, vertelde Van Eijck.
Bij het IDL gaat het altijd om cofinanciering en het is altijd een achtergestelde lening. De rente van de lening is altijd 1 procent en de looptijd maximaal twaalf jaar. Een lening vanuit het IDL vergroot de kans op een grotere financiering van een commerciële geldverstrekker. Het IDL begon als pilot in 2021 en heeft tot en met 2023 een budget beschikbaar van 31 miljoen euro.  Vanaf 2024 wordt het budget structureel 140 miljoen per jaar.
Van Eijck noemde drie voorbeelden waarvoor een IDL-financiering is verleend: natuurbegraven als nieuwe economische drager, een voorfinanciering van een herbestemming van landbouwgrond naar natuur en een natuurinclusieve kavelruil. “Wat is natuurinclusief?”, vroeg een van de aanwezigen. “Wij zijn alleen financier, wij laten andere deskundigen bepalen of een investering natuurinclusief is”, antwoordde Van Eijck.

Onderbouwing financieringsverzoek
De investment manager legde uit dat een financieringsverzoek goed onderbouwd moet zijn en dat bijvoorbeeld niet elke strostal wordt gefinancierd, maar alleen als goed onderbouwd is hoe die stal bijvoorbeeld bijdraagt aan biodiversiteit en dierenwelzijn.

Het Groenfonds financiert ook rode investeringen, maar alleen als die ondersteunend zijn aan het groen, zoals een gebouw op een natuurbegraafplaats of een ander type stal ten behoeve van de transitie van een veehouderijbedrijf. Investeringen in rood om groen te kunnen betalen worden niet gehonoreerd.

Boeren behouden rond Natura-2000
Een panel van drie ondernemende leden vertelde over hun ervaringen met de transitie in de praktijk: landgoedeigenaar Bibian van Rijckevorsel, veehouder Maurits Tepper en LTO-bestuurder en melkveehouder Trienke Elshof. Ze waren het erover eens dat het goed is om boeren rond Natura-2000 gebieden te houden. “Als we het alleen hebben over natuurherstel, doen we de diversiteit van de boerenbedrijven in die gebieden tekort. Het is mogelijk om daar natuurboeren met gezonde bedrijven te behouden, terwijl de natuur erop vooruit gaat" stelde Elshof. 
Het bedrijf van Tepper is daar een goed voorbeeld van. “Je moet daar alleen op een andere manier boeren dan gangbaar”, stelde Tepper. “Je moet als boer in zo’n gebied denken: ‘Hoe kan ik hier de samenleving faciliteren in de transitie?’.” Met het sluiten van de kringloop op zijn bedrijf beperkt Tepper de stikstofemissie op zijn bedrijf met 70 procent.

Pachters enthousiasmeren
Van Rijckevorsel is al enige tijd in gesprek met de drie melkveehouders/pachters op zijn landgoed over transitie. Hij heeft ze geënthousiasmeerd om deel te nemen aan het duurzaamheidsproject Brabants Bodem. Dat is gelukt, vertelde hij met enige trots. De veehouder die eerst het meest terughoudend was, is er nu juist het meeste mee bezig.
Van Rijckevorsel wil wel agrarische grond afwaarderen naar natuur voor het Natuur Netwerk Brabant, maar dan is er voor de pachter geen verdienmodel meer, omdat de opbrengst dan daalt. Daarom wil hij voor elke afgewaardeerde hectare een extra hectare natuurgrond terug. Hij heeft daar bij diverse partijen voor gelobbyd en de kans groeit dat dit gaat lukken.

Wachten op duidelijkheid
In de gebieden rond de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, waar de Gebiedsgerichte Aanpak stikstof loopt, zijn veel boeren met ‘mooie initiatieven’ voor transitie, gaf Elshof aan. Maar nu kunnen ze niet vooruit, want er is nog onvoldoende duidelijkheid en de provincies wachten op het Rijk.
Uit de zaal kwam nog de verzuchting dat bedrijven die willen verduurzamen te maken krijgen met veel partijen zoals overheden en met adviseurs voor wie dit een verdienmodel is.
“Maak een visie waar je naartoe wilt en leg die voor aan overheden”, adviseerde Van Rijckevorsel. “Als die visie aansluit op hun doelen is er niet bij elke bestemmingsplanwijziging opnieuw gedoe.”