Motie Groen Erfgoed: 500.000 euro voor herstel lanen op Overijsselse landgoederen

Dankzij een lobby van OPG in samenwerking met Landschap Overijssel zijn beide onderwerpen op de agenda gekomen. Vervolgens is in samenwerking met GroenLinks een motie opgesteld die, breed gedragen door vele partijen, is aangenomen. Komend jaar is er 500.000 euro beschikbaar om de karakteristieke uitstraling en vitaliteit van het groen erfgoed op Overijsselse landgoederen te behouden. Wanneer deze ambities zijn uitgewerkt in een regeling wordt dit breed gedeeld via deze site en onze OPG nieuwsbrief.

Achtergronden
Overijssel is rijk aan groen erfgoed dat onze provincie zo herkenbaar en geliefd maakt. Maar dit waardevolle landschap staat onder druk: veel van deze bomen zijn 150–200 jaar oud en kwetsbaar door droogte, ziektes en klimaatverandering. Zonder actie dreigt kaalslag. Zowel landgoedeigenaren, terreinbeherende organisaties en de Groene Monumentenwacht benadrukken de urgentie van aandacht voor het groene erfgoed.

De Provincie Overijssel realiseert zich dat de waardevolle lanen en beeldbepalende bomen op de landgoederen het waard zijn om voor de toekomstige generaties te behouden. Op 2 juli 2025 is de motie met brede steun aangenomen door de Provinciale staten waarin het belang wordt onderstreept. De afgelopen maanden hebben Overijssels Particulier Grondbezit en Landschap Overijssel verkenningen gedaan in samenwerking met de Provincie om te kijken welke middelen er benodigd zijn en waar deze ingezet kunnen worden. Op 13 november is toegekend dat 500.000 euro en bij de verdeling van de vrije middelen in de begroting van 2026 kan worden ingezet voor herstel of vervanging van groen erfgoed op de landgoederen.

De feiten
In het kort de conclusies uit de verkenning:
• Voor deze opgave is het niet relevant of een landgoed wel of geen (rijks)beschermde status heeft, of het een groot of klein complex is. Alle historische landgoederen kampen met dezelfde problematiek. De landgoederen zoals weergegeven in de Cultuurhistorische Waardenkaart vormen het vertrekpunt om aan de slag te gaan met deze opgave.
• De impact van één droge zomer kan al groot zijn: waardevolle bomen en lanen kunnen binnen een jaar uitvallen. Hierdoor
is het niet mogelijk om exact in kaart te brengen om hoeveel bomen/lanen het de komende 5 jaar gaat. Door klimaatverandering heeft het groene erfgoed de afgelopen jaren bovendien extra te lijden gehad.  Iedere individuele boom die wegvalt is een verlies of brengt hoge kosten met zich mee. De impact van het verlies van een laan – een structuur – is vele malen groter. Herstel, onderhoud, nazorg van een laan is bovendien ook vele malen groter dan van een individuele boom.
• Omdat lanen op landgoederen doorgaans in één periode zijn aangeplant, zijn ze ook gelijktijdig aan vervanging toe. Klimaatverandering maakt herplanting complex. Het gaat dan ook niet alleen om het planten van nieuwe bomen, maar ook om een zorgvuldige keuze van boomsoorten. Het is sterk aan te raden om vooraf een vitaliteitsplan op te stellen, gevolgd door een beheerplan, waarbij ook aandacht moet zijn voor nazorg.

Financiële middelen voor herplant en beheer/vitaliteitsplannen
In voorgestelde aanpak komen financiële middelen voornamelijk ten goede voor herplant (80%). Een kleiner deel kan worden ingezet voor het opstellen van beheer- en vitaliteitsplannen (20%). De maximale eigen bijdrage zal komen te liggen tussen de 10%-20%. Daar kunnen eventuele houtinkomsten en inzet eigen personeel ook onder gerekend worden. Naast de inzet van de financiële middelen wordt het belang van kennisdeling tussen verschillende organisaties en klimaatrobuust laan- en parkbeheer onderstreept in de brief.

Deze motie is een belangrijke stap naar toekomstbestendige landgoederen in Overijssel. We blijven u informeren over de verdere verdeling van de middelen.