Workshop Waardecreatie voor landgoederen
Op vrijdag 12 december kwamen landgoedeigenaren en beheerders uit Vlaanderen en Nederland samen op Kasteel Boterberg in Kalmthout voor een bijeenkomst van het netwerk Omringd. De bijeenkomst stond in het teken van een gedeelde vraag: hoe blijft een landgoed financieel, ecologisch en maatschappelijk toekomstbestendig, zonder afbreuk te doen aan erfgoed en identiteit? Omringd brengt eigenaren en betrokken organisaties uit onder meer Antwerpen, Vlaams-Brabant en Noord-Brabant samen.
Landschapsarchitect Steven Heyde was uitgenodigd om zijn kennis te delen over vernieuwende ontwikkelingsmogelijkheden voor historische landgoederen. Daarbij stond meervoudige waardecreatie centraal: het zoeken naar slimme synergiën tussen economische, ecologische, sociale en culturele waarden. Heyde is onder meer auteur van het boek The Future of Estate Landscapes in Europe.
Onder zijn begeleiding verkenden de deelnemers verschillende ‘groene’ verdienmodellen. Welke verdienmodellen rond natuur en landschap passen bij de verschillende typen landgoederen? Die vraag stond centraal in de eerste sessie.
De tweede sessie werd verzorgd door Jos Koopmans, rentmeester en adviseur van diverse landgoederen. Al jarenlang begeleidt hij (landgoed)eigenaren bij het beheren en ontwikkelen van hun bezit, steeds met oog voor een gezond evenwicht tussen behoud, productie en beleving.
Iedere deelnemer had zijn eigen motivatie om aanwezig te zijn, maar de kernvraag was voor iedereen herkenbaar: wat is het DNA van jouw landgoed of monument, en wat wil je ermee ontwikkelen? Beheerders van historische monumenten zochten vooral naar manieren om hun locaties economisch rendabel te maken. Ook de energietransitie kwam uitgebreid aan bod. Welke duurzame maatregelen zijn mogelijk bij een historisch monument? De hoge verwarmingskosten vormen vaak een flinke financiële uitdaging. Daarnaast passeerden bekende thema’s de revue, zoals subsidies en externe financiering. Duidelijk werd: elk monument vraagt om maatwerk. Geen enkel landgoed is hetzelfde. Daarom is het belangrijk om een goed, langetermijnplan te maken voor het hele ensemble.
Het concept Co-housing was letterlijk zichtbaar als je naar buiten keek. Naast Kasteel Boterberg zijn bestaande stallen en schuren bijvoorbeeld omgebouwd tot woningen. Een aantrekkelijk verdienmodel, maar zeker niet zonder haken en ogen.
Ook generatieverschillen binnen eigendom en beheer kwamen ter sprake. De nieuwe generatie kijkt vaak met een frisse blik naar het beheer van landgoederen. De uitdaging is om hen voldoende ruimte te geven, terwijl het familie-DNA behouden blijft binnen een gezamenlijke visie – misschien met andere accenten. Het bezit en beheer van een landgoed vraagt veel tijd en inzet. Kwaliteit staat voorop, en enthousiasme bij de beheerders is daarbij onmisbaar. Daarom werd voorgesteld om voor jongeren een grensoverschrijdende bijeenkomst te organiseren, zodat zij ervaringen en kennis met elkaar kunnen delen.
Naast de inhoudelijke sessies was er volop ruimte voor ontmoeting. De uitwisseling van ervaringen liet zien dat veel landgoedeigenaren met vergelijkbare vraagstukken worstelen. Juist door die ervaringen te delen, ontstaan nieuwe inzichten en kansen voor samenwerking over de grens heen.
De bijeenkomst op Kasteel Boterberg onderstreepte opnieuw de meerwaarde van Omringd als netwerk voor landgoedeigenaren die willen werken aan een duurzaam en toekomstgericht beheer van hun landgoed. Doet u de volgende keer ook mee?
