Heggencultuur is sterk streekgebonden echter een overzichtelijke studie naar dit lokale immateriële erfgoed in Overijssel ontbreekt. Met een studie naar de oude locaties en ook de verschillende streekgebonden typen en functies van deze elementen versterken we het bewustzijn van Salland over haar eigen Sallandse coulisselandschap worden hersteld om zo het traditionele landschap weer terug te brengen. Tegelijkertijd geven we daarmee invulling aan de groenblauwe dooradering middels het aanmerken van locaties voor het  aanplanten van heggen en singels. 

In de Bossenstrategie is bepaald dat er in 2030 10% meer bos in Overijssel moet zijn gerealiseerd. Dat komt neer op 3.900 ha. Ook staat in het plan dat er 5% meer houtige elementen zoals houtwallen, singels, losse bomen en hagen moeten komen. Ook in het aanvalsplan Landschap staat de ambitie om voor 2030 5% en in 2050 10% in te richten met groene en blauwe landschapselementen (sluit aan bij het nieuwe GLB, Klimaatopgaven, Deltaplan Biodiversiteit en raakt aan de wens voor biodiversiteit in landbouwgebieden). 
 

Achtergrond 

De traditionele lijnelementen lagen hier niet voor niets. Heggen, hagen en singels waren een belangrijk onderdeel in een kleinschalig agrarisch landschap. Ze hadden verschillende functies, van veekering tot erfafscheiding tot een bron van voedsel en hout.  

Met de ruilverkaveling in de 20e eeuw zijn veel van deze lijnelementen verdwenen door opschaling van de landbouw, het verdwijnen van de noodzaak van brandhout, het rechttrekken van de percelen voor efficiëntie en de beschikbaarheid van prikkeldraad. Hierdoor zijn kenmerkende landschapselementen en de uitstraling van het landschap verdwenen uit het collectief geheugen van de gemiddelde inwoner van Overijssel. Voornamelijk in Twente zijn er nog intacte voorbeelden van het typerende coulisselandschap en de kleinschalige onregelmatige verkaveling. 
 
 

Doel

Met dit project wordt er gewerkt aan het vergroten van kennis en het onder de aandacht brengen van verschillende typen lijnvormige landschapselementen in Salland, met name verschillende soorten heggenstructuren en singels. Dit om betere invulling te geven aan de erfgoedwaarde die deze lijnelementen hebben, als aanvulling op huidige biodiversiteitsbijdrage die deze kunnen leveren. 
 
Hieruit volgt een excursie/lezingen cyclus en een korte publicatie, evenals een kaartlaag met de verdwenen heggen en singels en mogelijk de verschillende typen weergegeven op locatie in Overijssel. Deze kan worden gebruikt voor toekomstige onderzoekers en ontwikkelaars, zeker als deze zou worden toegevoegd als erfgoedlaag aan de Atlas van Overijssel.   
Door een “menukaart” te ontwikkelen kunnen grondeigenaren een stappenplan volgen om op het cultuurhistorisch passende type lijnelement uit te komen om aan te planten. Waar mogelijk worden binnen het project een aantal demolocaties aangelegd van het type dat daar toepasselijk is. Dit om door middel van cultuurhistorie en landschap invulling te geven aan een robuuste groene dooradering die kan bijdragen aan de biodiversiteit. Hierbij is de bewustwording en erkenning van de grote rol die houtige lijnelementen in het historische agrarische landschap hebben gehad en wat ze in de huidige tijd kunnen toevoegen van groot belang. 

Contactpersoon:
Sofie Nijland
s.nijland@grondbezit.nl

Projectpartners