Zienswijze FPG op de herziening pachtregelgeving
Tijdens de ledenvergadering op 11 november hebben we Gerbrand van ’t Klooster gevraagd het pachtdossier uit te leggen. Hieronder het verslag van deze presentatie.
De pachtregelgeving in Nederland staat op het punt om vernieuwd te worden. Vanuit het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) ligt een nieuw kader klaar, waarmee staatssecretaris Rummenie het traject voor herziening van de pacht in gang zet. Daarbij spelen verschillende initiatieven en documenten een rol: de initiatiefnota Bromet/Van Campen, die pleit voor langdurende pacht voor jonge boeren en duurzaamheid; de nota Transitie in de Pacht van BLHB, LTO, NAJK en FPG (met kanttekeningen van FPG), en daarnaast politieke moties waarin alternatieven worden gevraagd voor reguliere pacht zonder continuatierecht en met een leeftijdsgrens.
Voor de Federatie Particulier Grondbezit is het uitgangspunt helder: reguliere pacht moet in de eerste plaats bedoeld blijven voor bedrijfsmatig gebruik. Dat vraagt om een scherpere bedrijfsmatigheidstoets. FPG ziet het nut van meer langdurende pacht, maar wil tegelijk benadrukken dat kortdurende pacht niet automatisch minder duurzaam is. Pacht blijft essentieel voor jonge boeren en bedrijven in ontwikkeling, en moet daarom toegankelijk blijven op de grondmarkt. Ook wil FPG dat pacht met duurzaamheidsafspraken mogelijk wordt, en dat het Pachtnormenbesluit wordt aangepast om dat te ondersteunen.
Op de vraag hoe FPG tegen de huidige voorstellen aankijkt, is de organisatie duidelijk: het ongewijzigd handhaven van de bestaande reguliere pacht is een gemiste kans, en de nieuwe reguliere pacht zoals nu voorgesteld zal volgens FPG niet goed functioneren – zelfs niet wanneer de prijs vrijgegeven wordt. FPG doet daarom het voorstel om de bedrijfsmatigheidstoets verder te concretiseren en om elke zes jaar een toetsmoment in te bouwen.
Ook over langdurende pacht heeft FPG een duidelijke mening. De voorgestelde minimale looptijd van 24 jaar is volgens hen veel te lang om praktisch uitvoerbaar te zijn. De federatie schuift daarom een alternatief naar voren: bijvoorbeeld een termijn van 12 jaar, met een passende eindregeling rond de pensioenleeftijd van de pachter.
Voor kortdurende pacht – zoals nu vormgegeven met een maximum van 12 jaar binnen het Pachtnormenbesluit – is de vergoeding financieel minder aantrekkelijk dan bij geliberaliseerde pacht. Verder vraagt natuurpacht om maatwerk en flexibiliteit, omdat natuurdoelen kunnen veranderen en de voorwaarden dan moeten kunnen meebewegen.
Voor duurzaamheidsafspraken is volgens FPG zowel juridische als praktische uitwerking nodig. Zo moet de toetsing bij de Grondkamer worden aangepast en moet een informatieplicht voor de pachter worden opgenomen.
Hoe ziet het vervolgtraject eruit?
In 2025 hebben gesprekken plaatsgevonden met diverse betrokken partijen. In december 2025 volgt de eerste internetconsultatie over de kaders van de pachtherziening. Belanghebbenden kunnen tot 1 februari 2026 reageren, en rond die tijd komen ook de wetsartikelen beschikbaar. Daarna volgt een tweede internetconsultatie over onderwerpen als pachtprijsherziening, duurzaamheidsafspraken, indexatiemethodiek en een negatieflijst teeltpacht.
De reacties worden verwerkt in een wetsvoorstel, dat naar verwachting in april naar de Raad van State gaat en vervolgens in augustus naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
